Zdalna forma nauczania zakłada dużą rolę i aktywność ucznia w przyswajaniu informacji. Z tego powodu motywacja ucznia jest kluczowa w procesie dydaktycznym i często to właśnie od niej zależy, czy ten proces będzie efektywny. Przejawem motywacji jest działanie (w tym przypadku – nauka), które trwa w czasie i nie podlega czynnikom zewnętrznym, które niejednokrotnie mogą nie być sprzyjające. Jednocześnie specyfikacja nauki zdalnej sprawia, że jej uczestnikom trudniej jest wzbudzić i utrzymać swoją gotowość do działania na wysokim poziomie. Jak zatem ułatwić uczniom to zadanie i wesprzeć ich w utrzymaniu wysokiego poziomu zaangażowania?

Czym jest motywacja i jak ją wzmacniać?

Motywacja jest to stan gotowości do podjęcia działania, wzbudzony potrzebą. Motywacja szkolna, to zatem wszystkie ukierunkowanie działania ucznia, prowadzące do uzyskania konkretnych osiągnięć i realizowania zadań szkolnych. Cechuje ją duża zmienność w czasie i zależność od wielu czynników: indywidualnych cech ucznia oraz nauczyciela, organizacji zajęć, sposobu uczenia się, a także materiału dydaktycznego i jego oceny przez ucznia (trudny vs przystępny, przydatny vs nieprzydatny, itd.). Istnieje niezliczona ilość publikacji, które zawierają wskazówki dla nauczycieli dotyczącego tego zagadnienia i każdy z dydaktyków ma wypracowane własne metody wspierania uczniów w wytrwałym dążeniu do celu. Nie wszystkie jednak sprawdzają się w wirtualnej rzeczywistości.

Aby  wzbudzić w uczniu motywację, już na etapie przygotowywania się do zajęć warto jest zadbać o cel – powinien on dla ucznia być transparentny i w zasięgu jego możliwości. Uczeń ma wówczas poczucie, że wie, czego się od niego wymaga, a tym samym – przy odpowiednim nakładzie pracy – jest ten cel w stanie osiągnąć. Dla niektórych uczniów, motywujące są cele oddalone w czasie – zdanie egzaminów, zakończenie szkoły czy dostanie się na wymarzone studia. Jednak dla innych, cele mogą się sprowadzać do pytania „po co mi to?” i właśnie o odpowiedź na to pytanie warto zadbać wprowadzając nowy materiał lub przedstawiając uczniom wymagania. Wskazywanie powiązań pomiędzy teorią i praktyką oraz możliwości wykorzystania zdobywanej wiedzy są w stanie skutecznie zachęcić uczniów do zaangażowania się w proces nauki. Jeszcze bardziej efektywne może być poszukiwanie wspólnie z uczniami zastosowań omawianych treści w sytuacjach życia codziennego.

Zgodnie z definicją motywacji, jest ona wzbudzana potrzebą. Motywacja do nauki może wynikać z ciekawości poznawczej, potrzeby uznania i osiągnięć – wówczas mówimy o motywacji wewnętrznej. Uczeń, który posiada motywację wewnętrzną, sam decyduje o rozpoczęciu i kontynuowaniu nauki, nie wymaga od nauczyciela większej zachęty. Jeśli natomiast jej brakuje, dydaktyk może stymulować motywację zewnętrzną. Służą temu przede wszystkim nagrody i kary – informacje zwrotne dotyczące postępów ucznia, pochwały i wskazówki. Komunikat, który zachęca ucznia do nauki, może wyglądać następująco: „potrafisz już wymienić etapy ewolucji człowieka. Wystarczy, że utrwalisz sobie jeszcze, czym poszczególne etapy się charakteryzowały”. Tak sformułowany komunikat zawiera podkreślenie, że nauka jest procesem, a uczeń, nawet jeśli nie zapoznał się z całym obowiązującym tematem, poczynił postęp.